HOMIN.INFO - Cùng Homin's Blog đi tìm hiểu về khái niệm Văn học nghệ thuật và tình hình VHNT ở nước ta hiện nay, cũng như phương hướng phát triển trong tương lai.
I. MỘT SỐ KHÁI NIỆM
Văn học là gì?
Văn học là một loại hình sáng tác, tái hiện những vấn đề của đời sống xã hội và con người. Phương thức sáng tạo của văn học được thông qua sự hư cấu, cách thể hiện nội dung các đề tài được biểu hiện qua ngôn ngữ.
Nghệ thuật là gì?
Nghệ thuật là một hình thái đặc thù của ý thức xã hội và của các hoạt động của con người, một phương thức quan trọng để con người nhận thức, khám phá và cải tạo cuộc sống theo quy luật cái đẹp.
Nghị quyết 05 của Bộ Chính trị khóa VI nêu rõ: “Văn học, nghệ thuật là bộ phận đặc biệt nhạy cảm của văn hóa, thể hiện khát vọng của con người về chân, thiện, mỹ, có tác dụng bồi dưỡng tình cảm, tâm hồn, nhân cách, bản lĩnh của các thế hệ công dân, xây dựng môi trường đạo đức trong xã hội, xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa”.
II. VĂN HỌC - NGHỆ THUẬT Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
1. Tích cực
Trên lĩnh vực vǎn học, nghệ thuật, các hoạt động sáng tạo có bước phát triển mới. Nhiều bộ môn nghệ thuật truyền thống được gìn giữ.
Hệ đề tài và chủ để trong các sáng tác văn học - nghệ thuật không ngừng được mở rộng. Có thêm nhiều tác phâm có giá trị về đề tài cách mạng và kháng chiến.
Không bằng lòng với hiện thực được lý tưởng hóa một chiều, các tác phẩm về đề tài cách mạng, kháng chiến hiện nay không chỉ nói đến thắng lợi mà còn nói đến tổn thất, hy sinh, không chỉ nói đến niềm vui mà còn nói đến nỗi đau do kẻ gây nên. Hiện thực anh hùng, sự hi sinh to lớn của nhân dân ta trong kháng chiến được thể hiện đầy đủ hơn, sâu sắc hơn.
Điển hình là tiểu thuyết “Biệt cánh chim trời” của nhà văn Cao Duy Sơn; Chu Lai với phim truyện điện ảnh “Mưa đỏ,” họa sỹ Nguyễn Tường Linh với tranh sơn mài “Bình minh”…
“Biệt cánh chim trời” của Cao Duy Sơn đề cao đóng góp của những người không trực tiếp cầm súng chiến đấu ở mặt trận mà ở hậu phương, chiến đấu với đói nghèo, không ít người đã thầm lặng hy sinh.
Khi giới thiệu tiểu thuyết này, tác giả mong muốn mang đến cho người đọc cảm nhận mới về đời sống của kháng chiến, cách mạng, nhất là về hậu phương của những năm tháng kháng chiến chống Mỹ cứu nước, nơi có đầy mâu thuẫn, cam go và con người phải gồng mình để hoàn thành tốt sứ mệnh vì miền Nam ruột thịt, thống nhất đất nước.
Nhiều cuộc thi sáng tác văn học nghệ thuật về đề tài cách mạng và kháng chiến được tổ chức như : “Sáng tác các tác phẩm Văn học nghệ thuật chất lượng cao phản ánh cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và chống đế quốc Mỹ cứu nước giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước giai đoạn 1930 – 1975” với tông trị giá giai thưởng hơn 2 tỷ đồng…
Hiện thực cuộc sống đất nước và nhân dân ta được phản ánh ngày càng sinh động. Nhiều tác phẩm đi sâu phân tích, phê phán những hiện tượng tiêu cực trong xã hội, thẳng thắn đấu tranh vạch mặt cái ác, cái xấu nhằm thức tỉnh lương tri mọi người.
Nhiều bộ sưu tập công phu từ kho tàng vǎn hóa dân gian và vǎn hóa bác học Việt Nam trong nhiều thế kỷ được xuất bản, tạo cơ sở cho việc nghiên cứu, bảo tồn và phát huy những giá trị tư tưởng, học thuật và thẩm mỹ của dân tộc
Hoạt động lý luận, phê bình đã đạt được những kết quả tích cực, khẳng định mạnh mẽ vǎn nghệ cách mạng và kháng chiến, đẩy lùi một bước những quan điểm sai trái.
Vǎn học, nghệ thuật các dân tộc thiểu số có bước tiến đáng kể. Đội ngũ những nhà vǎn hóa người dân tộc thiểu số phát triển cả về số lượng, chất lượng, đã có những đóng góp quan trọng vào hầu hết các lĩnh vực vǎn học, nghệ thuật.
Số đông vǎn nghệ sĩ được rèn luyện và thử thách trong thực tiễn cách mạng, có vốn sống, giàu lòng yêu nước; trước những biến động của thời cuộc và những khó khǎn của đời sống vẫn giữ gìn được phẩm chất, kiên định quan điểm sáng tác phục vụ nhân dân, làm sứ mệnh người nghệ sĩ - chiến sĩ. Nhiều vǎn nghệ sĩ tuy tuổi cao, vẫn tiếp tục sự nghiệp sáng tạo, lớp trẻ có nhiều cố gắng tìm tòi cái mới. Ví dụ như: Nhà văn cao tuổi Hoàng Minh Châu, Hồ Phương, diễn viên Trần Hạnh, Phạm Bằng, NSUT Ngọc Thoa...
Sự phát triển của các phương tiện truyền thông đại chúng, ấn loát làm tăng đáng kể số lượng các san phẩm VHNT và đẩy nhanh việc phổ biến, công bố, trình diễn các tác phẩm tới công chúng đêm đến nhiều món ăn tinh thần hơn và thỏa mãn 1 phần yeu cầu thưởng thức các tác phẩm nghệ thuật có giá trị của VN và TG mà trước đây chúng ta chưa có điều kiện thực hiện.
Công tác xã hội hóa các hoạt động văn hóa nghệ thuật được triển khai có kết quả tương đối tích cực. Nhiều công trình, hình thức tổ chức sinh hoạt VHNT mới đã và đang hoạt động có hiệu quả ( nhà VHTT, CLB sân khấu, Hãng phim tư nhân…)
2. Tiêu cực
Đời sống vǎn học, nghệ thuật còn những mặt bất cập. Rất ít tác phẩm đạt đỉnh cao tương xứng với sự nghiệp cách mạng và kháng chiến vĩ đại của dân tộc và thành quả của đổi mới. Trong sáng tác và lý luận, phê bình, có lúc đã nảy sinh khuynh hướng phủ nhận thành tựu vǎn học cách mạng và kháng chiến, đối lập vǎn nghệ với chính trị, nhìn xã hội với thái độ bi quan.
Một vài tác phẩm viết về kháng chiến đã không phân biệt chiến tranh chính nghĩa với chiến tranh phi nghĩa. Xu hướng "thương mại hóa", chiều theo những thị hiếu thấp kém, làm cho chức nǎng giáo dục tư tưởng và thẩm mỹ của vǎn học, nghệ thuật bị suy giảm.
Số vǎn hóa phẩm độc hại, phản động xâm nhập vào xã hội và các gia đình còn lớn, số số tác phâm văn hóa có giá trị của ta đưa ra ngoài còn ít. Nhiều cơ sở in, quảng cáo, quán ǎn, khách sạn, sàn nhảy mở tràn lan, chạy theo đồng tiền, hoạt động tùy tiện, không tuân thủ những quy định của pháp luật; các cơ quan quản lý nhà nước không có biện pháp hữu hiệu để xử lý.
Tiềm lực đội ngũ sáng tác, nghiên cứu, lý luận, phê bình về vǎn học nghệ thuật còn yếu. Nhà nước chậm ban hành các chính sách để phát huy những nǎng lực hiện có. Việc giáo dục thẩm mỹ, giáo dục thị hiếu nghệ thuật cho thanh niên, thiếu niên, nhi đồng, học sinh chưa được coi trọng.
Lãnh đạo quản lý trong xuất bản vǎn học, nghệ thuật còn nhiều sơ hở. Thiếu sự đầu tư trọng điểm và lâu dài cho sự ra đời những tác phẩm lớn, cho việc giữ gìn và phát triển những ngành nghệ thuật truyền thống.
Cơ sở vật chất phục vụ sinh hoạt VHNT như rạp hát, chiếu phim, bao tàng, thư viện hầu như chưa được khai thác tối ưu, 1 số nơi bị xuống cấp nghiêm trọng Sân khấu truyền thống gặp nhiều khó khăn như rạp Hưng Đạo – trung tâm biểu diễn cải lương bị xuống cấp trầm trọng.
III. PHƯƠNG HƯỚNG PHÁT TRIỂN VĂN HỌC NGHỆ THUẬT
Phấn đấu sáng tạo nhiều tác phẩm vǎn học - nghệ thuật có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao, thấm nhuần tinh thần nhân vǎn, dân chủ, có tác dụng sâu sắc xây dựng con người. Khuyến khích tìm tòi, thể nghiệm mọi phương pháp, mọi phong cách sáng tác vì mục đích đáp ứng đời sống tinh thần lành mạnh, bổ ích cho công chúng. Bài trừ các khuynh hướng sáng tác suy đồi, phi nhân tính.
Hướng vǎn nghệ nước ta phản ánh hiện thực sinh động, chân thật và sâu sắc sự nghiệp của nhân dân trong cách mạng và kháng chiến, trong xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc cũng như tái hiện lịch sử kiên cường, bất khuất của dân tộc.
Đặc biệt khuyến khích các tác phẩm về công cuộc đổi mới thể hiện nổi bật những nhân tố tích cực trong xã hội, những nhân vật tiêu biểu của thời đại. Cổ vũ cái đúng, cái tốt, cái đẹp trong quan hệ giữa con người với con người, giữa con người với xã hội, với thiên nhiên; phê phán những thói hư tật xấu, lên án cái ác, cái thấp hèn. Sáng tạo nhiều tác phẩm vǎn học- nghệ thuật cho thiếu niên, nhi đồng với hình thức, nội dụng thích hợp; nghiêm cấm xuất bản loại sách kích thích bạo lực ở trẻ em.
Khuyến khích tìm tòi, thể nghiệm mọi phương pháp, mọi phong cách sáng tác vì mục đích đáp ứng đời sống tinh thần lành mạnh, bổ ích cho công chúng. Bài trừ các khuynh hướng sáng tác suy đồi, phi nhân tính.
Tiếp tục đấu tranh chống các khuynh hướng trái với đường lối vǎn nghệ của Đảng. Không ngừng nâng cao thị hiếu thẩm mỹ và trình độ thưởng thức nghệ thuật của công chúng, đặc biệt quan tâm tầng lớp thanh niên, thiếu niên, nhi đồng. Tạo điều kiện để nhân dân tham gia tích cực sáng tạo và phê bình, được hưởng thụ ngày càng nhiều tác phẩm vǎn nghệ có giá trị trong nước và ngoài nước.
Chǎm sóc đời sống vật chất, tinh thần, tạo điều kiện làm việc thuận lợi cho vǎn nghệ sĩ. Chú trọng bồi dưỡng, đào tạo lớp vǎn nghệ sĩ trẻ. Làm tốt công tác bảo vệ bản quyền tác giả.
Liên hiệp vǎn học nghệ thuật Việt Nam (bao gồm các hội sáng tạo vǎn học, nghệ thuật ở Trung ương) và các hội vǎn nghệ ở các tỉnh, thành phố là những tổ chức chính trị xã hội nghề nghiệp do Đảng lãnh đạo có bộ máy chuyên trách gọn nhẹ, có sự tài trợ của Nhà nước về kinh phí.
Hoàng Homin / Homin.info
REACTION
Đăng nhận xét